انواع قراردادهای قابل معامله در بورس کالا:
هم اکنون معاملات در دو بخش فیزیکی و مشتقات صورت می گیرد:
در بخش فیزیکی، سه نوع قرارداد برای مبادلات در نظر گرفته شده است که عبارتند از:
1.قرارداد نقدی (spot): در این قرارداد، خریدار می‌بایست کل مبلغ قرارداد را به علاوه کارمزد کارگزار به صورت نقد پرداخت کند و فروشنده نیز می بایست حداکثر ظرف سه روز، کالای مورد معامله را به خریدار تحویل دهد.
2.قرارداد سلف (forward): در این قرارداد، کل مبلغ در زمان انجام معامله توسط خریدار پرداخت می گردد و فروشنده متعهد می شود در تاریخ مشخص و زمان معین به خریدار تحویل دهد.
3.قرارداد نسیه(credits): قراردادی است که کالا به صورت فوری به خریدار تحویل داده می شود و بهای آن در تاریخ سررسید به فروشنده پرداخت می گردد.
بورس کالا به منظور عملیاتی کردن یکی از کارکردهای اصلی خود یعنی پوشش ریسک و جذب سرمایه‌گذاران از همان ابتدای تاسیس، راه اندازی قراردادهای مشتق کالایی را در دستور کار قرار داد که این مهم سرانجام در پاییز سال 87 به ثمر نشست و نخستین قرارداد آتی معاملات سکه طلا در بورس کالای ایران به ثبت رسید. از آن زمان قراردادهای آتی بورس کالا با سرعت بسیار چشمگیری توسعه پیدا کرده است. همچنین در این بخش مطالعات و اقدامات اجرایی قراردادهای اختیار معامله نیز به اتمام رسیده و با دریافت مجوزهای لازم راه‌اندازی این قراردادها نیز در دستور کار بورس کالا قرار گرفته است.
1.قرارداد آتی (futures): قراردادی است که بر اساس آن فروشنده متعهد می شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمت مشخص بفروشد و در مقابل، طرف دیگر قرارداد متعهد می شود همان کالا با همان مشخصات را در سررسید معین بخرد و برای اینکه هر دو طرف به تعهدات خود عمل کنند باید مبلغی را به عنوان وجه تضمین اولیه نزد اتاق پایاپای بگذارند که متناسب با تغییرات قیمت آتی باید این وجه تضمین اولیه را تعدیل کنند.
2.قرارداد اختیار معامله (options): این قرارداد شامل قرارداد اختیار خرید و قرارداد اختیار فروش می شود که کار مطالعاتی و طراحی این قراردادها نیز در حال اتمام است و راه اندازی آن در برنام ههای توسعها ی بورس قرار دارد:
2- 1 قرارداد اختیار خرید: قراردادی است که به موجب آن عرضه کننده کالا، حق خرید مقدار معینی از کالای مورد نظر و منطبق با استاندارد بورس را در زمان معین و با قیمت مشخص به طرف قرارداد مصالحه می نماید، بدون آنکه طرف دیگر ملزم به خرید آن باشد.
2-2 قرارداد اختیار فروش: قراردادی است که به عنوان شرط ضمن عقد لازم که به موجب آن یک طرف قرارداد (خریدار) حق فروش مقدار معینی از کالای مورد نظر و منطبق با استاندارد بورس را در زمان معین و با قیمت مشخص با طرف دیگر مصالحه می نماید بدون آنکه طرف دیگر(فروشنده) ملزم به فروش آن باشد.
مراحل خرید در بورس کالای ایران:
به طور کلی مراحل خرید در بورس کالای ایران به شرح ذیل می باشد:
- از آنجایی که تمام بورس های دنیا ، کارگزار محور هستند لذا در هیچ بورسی امکان معامله مستقل برای خریداران یا فروشندگان وجود ندارد و حتما می بایست هرگونه خرید یا فروش از طریق یک کارگزار صورت گیرد و به همین دلیل اولین اقدام هر معامله‌گر در بورس، انتخاب کارگزار است.
- تکمیل فرم ثبت سفارش نزد کارگزار همراه با پیشنهاد قیمت و دریافت کد معاملاتی
- واریز حداقل سپرده مورد نیاز معامله به حساب کارگزار نزد اتاق پایاپای
- ا نتقال سفارش مشتری به تالار معاملات توسط کارگزار
- شرکت در حراج توسط کارگزار و ا نجام معامله در تالار
- واریز باقیمانده وجه معامله پس از کسر سپرد‌ه‌ها به حساب کارگزار نزد اتاق پایاپای
- تسویه اسنادی معاملات در اتاق پایاپای و صدور ا سناد معاملاتی
- تسویه مالی معاملات درا تاق پایاپای
- نقل وا نتقال وجوه پس از کسر هزینه ها به حساب معامله گران از طریق حساب بانکی